„Konstytucja” – wiele razy słyszymy to słowo. Słyszymy, że coś jest z nią niezgodne albo jeszcze coś innego ją podważa i jest z nią sprzeczne. Dzisiaj jej święto, ale czy właściwie wszyscy wiemy, czemu je obchodzimy?
Konstytucja to prawo, ale czemu jest tak niezwykłe? Przecież prawa mamy całe mnóstwo, mamy ustawy, kodeksy karne, uchwały, rozporządzenia i zarządzenia. Czemu to konstytucja jest szczególna? Konstytucja to przede wszystkim z łacińskiego constituo,-ere – uporządkowanie czegoś, nadawanie czemuś uporządkowanej formy. Konstytucja zawiera szczególną treść. Dlaczego? Ponieważ treść w niej zawarta jest bardzo szeroka i uniwersalna, w niej zawarte są podstawy funkcjonowania państwa: kto sprawuje władzę w państwie, jak wybierany jest prezydent, jakie mamy prawa i obowiązki jako ludzie i obywatele, czy jak działają sądy. Co jeszcze wyróżnia konstytucję? Jej szczególny tryb zmiany. W Polsce potrzeba 2/3 połowy posłów, aby zmienić konstytucję, czyli 306 posłów. Jest jeszcze jeden warunek dotyczący zmiany konstytucji – na sali musi być obecnych minimum połowa posłów. Konstytucja jest szczególnym aktem prawnym o szczególnej mocy. Dlaczego? Stanowi najwyższe miejsce w całym systemie prawa, czyli wszystkie inne ustawy, rozporządzenia i zarządzenia muszą być zgodne z konstytucją.
Za pierwszą w historii uznaje się konstytucję USA z 17 września 1787 roku. Za drugą na świecie, a pierwszą w Europie, uznawana jest, i tu niespodzianka, polska Konstytucja 3 maja z 1791 roku. Trzecią na świecie i drugą w Europie jest Konstytucja francuska. Co ciekawe, Francja bywa określana mianem „laboratorium konstytucji” ze względu na liczbę do tej pory uchwalonych aktów tej rangi.
3 maja, jako dzień uchwalenia Konstytucji, został w Polsce uznany świętem w 1971 roku. Ponownie został przyjęty jako święto państwowe na mocy uchwały Sejmu po odzyskaniu niepodległości w 1918. Od 1946 trzeciomajowe świętowanie zostało zakazane przez władze aż do roku 1990, kiedy to Sejm ponownie umożliwił obywatelom celebrowanie kolejnych rocznic uchwalenia Konstytucji. Czemu to majowe święto jest tak ważne? Konstytucja 3 maja zniosła liberum veto i wprowadziła trójpodział władzy na wykonawczą, sądowniczą i ustawodawczą, wprowadziła porządek i dawała nadzieję na sprawiedliwe społeczeństwo.
Kaja Chmielewska
Foto: włodi